هواشناسی اروپا برای ایران
پیش بینی هواشناسی ژاپن برای ایران
پیش بینی ناسا درباره بارندگی ۱۴۰۱ ایران
پیش بینی ناسا در مورد خشکسالی ایران
هواشناسی ناسا برای ایران سال ۱۴۰۱
درباره پیش بینی ناسا در مورد آینده ی آب و هوای ایران چه می دانید؟
که این روزها در گفتگوی دغدغهمندان محیط زیست ایران در حال مکرر شدن است. عبارت را در اینترنت جستجو بکنید، تا متوجه بشوید که پیشبینی خشکسالی در سی سال آینده برای ایران، از معدود اخبار محیطزیستی شده که شانس دیده شدن توسط آدمهای خارج از جمعیت کوچک فعالان محیطزیست پیدا کرده است.
حضور کنونی خشکسالی در میان ما و همچنین نام و اعتبار پژوهشی یک موسسه باعث شدهاند که تیر این خبر بُرد بیشتری در گفتگوهایمان بگیرد .متاسفانه به علت عدم رواج سنتهای آکادمیک در میان ما، حتی در میان بسیاری از دانشگاهیان ما، ارجاع دقیقی به پژوهشی که داستان از آنجا شروع شده نمیشود. برای شخص من معضلی شده بود که اصل خبر از کجا آمده و آیا اصولا چنین پژوهشی اتفاق افتاده یا خیر.
در فضای گفتگو دربارهٔ این داستان، بیشتر یا نقل قول از دیگری است یا یقینی بیخلل که ،بی منت نشانهای، بلاشک ناسا چنین پژوهشی را صادر کرده است. جالبتر هم این که در بعضی از نقل قولها صورت داستان را به گونهای که خود بپسندند آرایش و پیرایش کردهاند. نهایتاً، در بازار مکارهٔ خبرها، با این پژوهش همچون تک بیت مطلع یک سوگنامه برخورد شده است و نه پژوهشی که یال و دم و اشکم دارد.
اما شناسنامهٔ این پژوهش چیست و میخواهد چه بگوید؟ این پژوهش تجمیع ۱۴ مدلسازی از وضعیت بارش جوی در دنیا بر حسب دادههای ۱۴۰ ساله و روندهای فعلی است که سعی شده، با ادامهٔ دامنهٔ زمانی مدل، تا ۲۷ سال آینده را بتوان پیشبینی کرد. تمرکز مدلسازیها بر روند فعلی افزایش سطح دیاکسید کربن در جو بنا شده است.
یعنی تم اصلی پژوهش همان داستان «گرمایش جهانی » است که بر خلاف بسیاری از کشورهای دیگر دنیا در کشور ما چندان توجهی به خود جلب نکرده است. به مانند هر مدلسازی و شبیهسازی دیگری این نیز یک پیشبینی است و نه یک پیشگویی، اما با این وجود احتمالا یکی از بهترین پیشبینیهایی است که در دست داریم .
پژوهش در بخش مطالعات جوی سازمان ناسا رخ داده است. نویسندهٔ نخست آن آقایی به نام ویلیام لئو William Leu است. نام اصلی مقاله هم این است :
A canonical response of precipitation characteristics to global warming from CMIP5 models
که در شماره ۴۰ ژورنال علمی Geophysical Research Letters سال ۲۰۱۳ منتشر شده است. اگر که کسی مشتاق اصل مقاله باشد اما به پایگاههای ژورنالها دسترسی نداشته باشد میتواند یک نسخه قبل از ویرایش آن را از آدرس ذکر شده
http://assets.sbnation.com/assets/2572711/CMIP5_rainfall_GRL.pdf
دانلود کند .
همانطور که از اسم مقاله بر میآید، شاید که خواندنش در توان و طاقت هر کسی نباشد اما یک خلاصه از پژوهش در سایت ناسا وجود دارد که در آدرس ذکر شده
http://www.nasa.gov/topics/earth/features/wetter-wet.html
میتوان آن را مطالعه کرد.
با اندکی مسامحه میتوان نتیجهگیری کلی این پژوهش را این گونه خلاصه کرد: مناطق پر بارش پر بارشتر از گذشته خواهند شد و مناطق خشک خشکتر از قبل خواهند گشت. همچنین میزان بارشهای شدید و بارشهای پراکنده بیشتر خواهد شد اما به جایش بارشهای ملایم کمتر خواهند. در نتیجهٔ بارشها و خشکیها یک عده را سیل میبرد و یک عدهٔ دیگر را غول بیابان بیشتر در آغوش خود خواهد کشید. همچنین تا جایی که میدانم تغییر الگوی بارش به ضرر کشاورزی است که بیشتر نیاز به بارش ملایم دارد. طبق این پژوهش کشور ما در کنار چندین کشور دیگر، با لبانی تشنهتر از گذشته، بزرگ و فربهتر شدن بیابانها را شاهد خواهد بود. ما تقریبا این چیزها را قبلا هم میدانستیم اما این پژوهش ارقام دقیقتری از میزان افزایش و کاهش بارشها میدهد در عین این که تجمیعی از ۱۴ مدلسازی مختلف است و نزدیک به یقین بیشتری است .
در اشکال منتج از این مدلسازیها، در شکل ۲ میزان کاهش میزان کلی بارندگی، در شکل ۳ میزان کاهش بارندگی ملایم، در شکل ۴ میزان فعلی ماههای خشک بدون بارش و در شکل ۵ میزان تغییرات در میزان و تعداد ماههای خشک بدون بارش نشان داده شده است. همانطور که میبینید برای این دوره ۲۷ ساله، کاهش بارش بین صفر تا ۱۲۰ میلیمتر در سال پیش بینی شده، با این پیش زمینه که به غیر از باریکهٔ گلستان، مازندران، و گیلان سایر استانهای این منطقه عموما بارش سالانهٔ بین ۱۵۰ تا ۳۵۰ میلیمتر دارند (شکل ۱)، یعنی در نیمهٔ شمالی کشور حتی کاهشی ۳۰ تا ۷۰ درصدی هم قابل تصور است. از سوی دیگر مطابق شکل ۵ احتمال افزایش ۱۵ روزه تا یک ماهه ماههای خشک در بیشتر مناطق کشور وجود دارد .
من با نویسندهٔ اصلی مقاله، آقای لائو، تماس گرفتم و از او پرسیدم که وزن این پژوهش چقدر است و آیا باید فعلا صرفا در فضاهای دانشگاهی و پژوهشی مطرح باشد و یا به آن درجه از پختگی رسیده است که تبدیل به بحث روز بگردد؟ جواب او قاطع بود.
نتیجهٔ پژوهش بر حسب ۱۴ مدلسازی مختلف انجام شده بود و حتی بعد از چاپ مقاله این تعداد تا امروز به ۳۳ مدلسازی مختلف رسیده است و نتایج همچنان همان است که بود. نتایج مدلسازی برای شمال آفریقا و خاورمیانه بسیار پایدار بود. اگر من گفتهٔ آقای لائو را درست درک کرده باشم، خطر خشکسالی در ارتباط تنگاتنگ با تحرک پیچیده و رو به پایین جریان جوی سلول هادلی (Hadley Cell)قرار دارد که باعث جذب رطوبت بیشتر از مناطق مجاور (نیمه گرمسیری) همچون ایران دارد.
خلاصه، اگر چه نتایج این پژوهش خوشایند ما نیست، و بلکه سخت نگران کننده و دلهره آور است، اما این پژوهش محکمترین تصویری است که از آینده داریم. من برای این که اشتباهی در نقل نکرده باشم پاسخ آقای لائو را در پیوست م